Przypominamy prof. dr. hab. Henryka Kostyrę. Po jego śmierci na łamach ,,Głosu Wolsztyńskiego” ukazał się artykuł pt. ,,Pożegnanie rektora Henryka Kostyry”.
Wspomnienia w pierwszą rocznicę śmierci uzupełniają naukowy życiorys profesora Henryka Kostyry.
PROF. DR. HAB. HENRYK LESZEK KOSTYRA
1945 – 2016
Profesor Henryk Leszek Kostyra urodził się 10 listopada 1945 roku w Wolsztynie. Studia wyższe ukończył na Wydziale Chemii Uniwersytetu
im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w roku 1977, a doktora habilitowanego w 1985 roku. Tytuł naukowy profesora nauk rolniczych został Mu nadany przez Prezydenta RP w 1994r.
Profesor Kostyra był wybitnym uczonym oraz nauczycielem akademickim wielu pokoleń studentów. Od roku 1968 pracował na Wydziale Technologii Żywności Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie, gdzie
w latach 1987 -1989 był kierownikiem Katedry Biochemii Żywności. Przez wiele kolejnych lat Prof. Kostyra był związany z Instytutem Rozrodu Zwierząt
i Badań Żywności PAN, w którym w latach 1995 2008 kierowała Zakładem Chemii Żywności, a w latach 2009 – 2010 – Zakładem Immunologii
i Mikrobiologii Żywności. W latach 1997 2004 pełnił funkcję zastępcy dyrektora ds. naukowych tego Instytutu. W 2001 roku Prof. Kostyra podjął pracę w Olsztyńskiej Szkole Wyższej im. Józefa Rusieckiego, gdzie był cenionym wykładowcą i pełnił najważniejsze funkcje akademickie. Od roku 2003 był dziekanem Wydziału Zdrowia Publicznego OSW. W latach 2004 – 2006 pełnił funkcję prorektora, a w latach 2006 – 2016 – rektora tej uczelni.
Zainteresowania naukowe Prof. Henryka Kostyry skupiły się na zagadnieniach związanych z chemią, biochemią i technologią żywności. Przez wiele lat zajmował się zagadnieniami hydrolizy i interakcji białek żywności
ze składnikami niebiałkowymi. Badania prowadzone w warunkach odzwierciedlających procesy technologiczne były kontynuowane w kierunku właściwości immuno- i alergennych otrzymywanych produktów. Ich celem było zmniejszenie alergenności produktów spożywczych i zwiększenie progu tolerancji na nie za pomocą ustnej immunoterapii u osób dotkniętych alergia pokarmową. W ostatnich latach działalności naukowej Prof. Henryk Kostyra zajmował się nutrikosmetologią, wskazując na potrzebę łączenia nauki
i żywności i żywieniu z kosmetologią.
Dorobek naukowy Prof. Henryka Kostyry obejmuje ponad 160 prac naukowych z zakresu chemii żywności, technologii żywności i żywienia oraz biotechnologii, w większości o o wybitnym i nowatorskim charakterze. Wyrazem Jego aktywności naukowej był także udział w licznych konferencjach ogólnopolskich i zagranicznych. Jako Redakcja czasopisma Żywność. Nauka. Technologia. Jakość ( ŻNTJ) z wdzięcznością i wielkim szacunkiem odbieraliśmy aktywność Pana Profesora w zakresie popularyzacji i objaśniania nowych kierunków w nauce o żywności i żywieniu, zwłaszcza, że wyrazem tej aktywności były publikacje w naszym periodyku. W latach 2001 ( nr 28) – 2010 ( nr 73) Pan Profesor był współautorem i redaktorem działu Współczesny leksykon wiedzy i żywności. Celem tego działu było zapoznawanie czytelników z nowymi pojęciami pojawiającymi się w nauce o żywności i żywieniu. Na podstawie publikowanych odcinków w 2015r. Wydawnictwo Naukowe PTTŻ wydało zebrane hasła w formie książki pt. „Nauka o żywności. Leksykon wybranych terminów” pod red. Henryka Kostyry. Kolejnym działem redagowanym i współtworzonym przez Prof. Kostyrę były Interakcje składników żywności ( od nr 74/2011 do nr 103/2015). Celem tego działu było syntetyczne przedstawianie informacji dotyczących powiazania natury chemicznej z aktywnością biologiczna składników żywności. Pan Profesor podążał za ewolucją nauki o żywności, dlatego na początku 2016 roku podjął się kolejnego zadania – redagowania i współtworzenia działu Chemia bionieorganiczna i bioorganiczna żywności, uznając ze współautorkami, że dziedzina ta jest „ syntezą problemów dotyczących żywności w aspekcie osiągnięć naukowych z biochemii, chemii nieorganicznej i organicznej
w ewolucyjnym wymiarze. Tak więc będą one wzbogacać wiedzę o żywności,
a pośrednio i żywienia człowieka o ogólne zasady łączące ze sobą pozornie odległe zagadnienia. Ewolucyjny charakter chemii żywności będzie akcentowany poprzez symbiozę rozwoju organizmów żywych z materią nieożywioną, dowodząc tym samym współzależności istnienia człowieka
od środowiska naturalnego.” W ŻNTJ ukazały się jedynie cztery odcinki tego działu, gdyż śmierć Pana Profesora przerwała jakże ważna dla czytelników pracę.
Pan Profesor był cenionym nauczycielem i wychowawca wielu pokoleń młodzieży akademickiej oraz kadry dydaktycznej. Podczas 40-letniej pracy naukowo-dydaktycznej był promotorem 30 prac magisterskich,
15 dysertacji doktorskich, recenzentem prac doktorskich, habilitacyjnych
i wniosków o nadanie tytułu profesora. Profesor troszczył się zwłaszcza o młode pokolenie naukowców – niejednokrotnie był gościem Ogólnopolskich Sesji Naukowych Młodej Kadry PTTŻ, podczas których dzielił się swoim doświadczeniem i udzielał cennych wskazówek młodym adeptom nauki.
Profesor Henryk Kostyra był członkiem wielu organizacji naukowych i towarzystw, w tym: Komitetu Technologii i Chemii Żywności PAN, a po przekształceniu – Komitetu Nauk o Żywności PAN, Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, Polskiego Towarzystwa Chemicznego, Polskiego Towarzystwa Technologów Żywności oraz brał udział w pracach zespołów redakcyjnych periodyków naukowych. Z czasopismem Żywność. Nauka. Technologia. Jakość Pan Profesor był związany niemal od początku jego istnienia. Dzięki Jego recenzjom możliwa była stała praca nad podnoszeniem poziomu publikowanych artykułów. Od roku 2001 był członkiem Rady Programowej, a od 2013 roku – Rady Naukowej ŻNTJ oraz redaktorem działów wymienionych wyżej.
Za swoją działalność naukowa Profesor Henryk Kostyra został odznaczony m.in. Brązowym, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Edukacji Narodowej oraz Złotym Medalem za Długoletnią Służbę.
W pamięci Zespołu Redakcji Profesor Henryk Kostyra pozostanie zawsze jako autorytet naukowy. Człowiek twórczy, chętny do współpracy,
a przy tym bardzo sumienny i życzliwy. We wdzięcznej pamięci mamy 16 lat współpracy z Panem Profesorem przy publikowaniu odcinków kolejnych działów, w których przybliżał czytelnikom „tajniki” współczesnej wiedzy
z zakresu nauki i żywności. Szkoda, że odcinków tych już nie będzie ….
Henryk Kostyra zmarł 31 grudnia 2016 roku. Został pożegnany 5 stycznia 2017 roku przez społeczność akademicką w Auli im. Prof. Moczarskiego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego i pochowany na Cmentarzu Komunalnym przy ulicy Poprzecznej w Olsztynie.
Żegnamy Pana Profesora ze świadomością, że Jego odejście jest niepowetowana stratą nie tylko dla nas – dla Zespołu Redakcji, ale przede wszystkim dla nauki polskiej.
Ewa Ślawska w imieniu Zespołu Redakcji czasopisma
Żywność. Nauka. Technologia. Jakość
Pan Profesor Henryk Kostyra obdarzony był szczególnymi przymiotami osobowościowymi, które godne są wspomnienia, a które w bardzo osobisty sposób opisał Jego bliski współpracownik – Profesor Ryszard Amarowicz.
Najpierw słuchamy wykładów, przygotowujemy seminaria, piszemy prace magisterskie i doktorskie. Potem sami głosimy wykłady, prowadzimy seminaria, jesteśmy promotorami i recenzentami. I nagle gdzieś w nas, komórka wyłamuje się spod kontroli, słyszymy od naszego organizmu „szach”, a potem „mat”.
Henryk, z racji wieloletniej z Nim znajomości mogę Go tak nazywać, był człowiekiem powszechnie lubianym. I nie jest to zwrot retoryczny, a stwierdzenie oddające Jego relacje z ludźmi. Był lubianym za pogodny charakter, bezpośredniość, wielka kulturę osobistą. W dyskusji umiał użyć przemawiających argumentów, szanował poglądy innych. Był szanowany na Swoja wiedzę i za umiejętność przekazywania jej studentom i współpracownikom. Za spokój i zdolność panowania nad emocjami. Za coś co pozwala Go nazwać „Profesorem starej daty”. Teraz widzę, że potrafił trzymać dystans do tego naukowego pośpiechu, w którym przychodzi nam teraz działać. Wszechstronna wiedza Henryka pozwalała mu zabierać głos w dyskusji tak z chemikiem, biochemikiem, biologiem, jak i technologiem. Jego recenzje prac doktorskich miały zawsze w swej treści intermezzo. Henryk odnosił się do istoty problemu badawczego w kontekście całej dyscypliny naukowej. Wskazywał na ważkość i aktualność podjętego tematu. A wszystko to przekazywał w nienagannej formie językowej.
W okresie tworzenia Centrum Weterynarii i Agrotechnologii PAN
w Olsztynie ( obecny Instytut Rozrodu Zwierząt i Badan Żywności PAN ) pracowałem w zespole kierowanym przez Henryka. Pamiętam Jego duże zaangażowanie i tworzenie grupy badawczej i umiejętność kierowania zespołem. Podobne wspomnienia mam z okresu, gdy pracowaliśmy już w ramach Zakładu Chemii Żywności. Henryk dawał naukowcom dużą swobodę badawczą. Korzystaliśmy z Jego doświadczenia. Pomagał nam rozwiązywać problemy.
W Zakładzie stworzył doskonałą atmosferę. Spotkania przed Wigilia były rytuałem. Wspólnie zdobywaliśmy doświadczenie w realizacji pierwszego międzynarodowego projektu. Cieszyliśmy się z interesujących wyników, uczyliśmy się pisać sprawozdania, zdobywaliśmy cenne kontakty
z zagranicznymi ośrodkami. W części nieoficjalnej sprawozdawczych spotkań Henryk był duszą towarzystwa.
Ostatni raz spotkaliśmy się, gdy w momencie odejścia z Instytutu na emeryturę zaprosił nas, kilkoro ze Swoich byłych pracowników, do klubu
w Kortowie. W pamięci na zawsze pozostanie mi Jego obraz z tego dnia. Naukowca spełnionego życiowo, który pozostawił po sobie uczniów. Człowieka, który dla wielu z nas będzie wzorem postawy dociekliwego badacza.
Ryszard Abramowicz
Olsztyn, 5 luty 2017
