W zawodach triathlonowych w Wolsztynie w 2018 roku brał udział Stefan Weigang z Niemiec. W artykule pt. „Triathlon, wiatraki i …koło” („GW” nr 17-2018) pisaliśmy między innymi, że Stefan Weigang jest ekspertem w dziedzinie public relations, aktywnie uprawia sport, a ponadto jako historyk i badacz pasjonuje się starymi wiatrakami, młynami. O wolsztyńskich wiatrakach wiedział więcej od nas.
Przysłał nawet skan dwóch przedwojennych map Wolsztyna. Na jednej zaznaczone są miejsca gdzie stały młyny i wiatraki. Przysłał też zdjęcie – (Blück vom Wasserturm) z widokiem na Wolsztyn z wieży ciśnień.
Urodził się w Kolonii w 1957 r. Studiował historię, a później poznał public relations. Mieszka w Garbsen. To miasto znajduje się przy trasie A2 Dortmund – Berlin – Frankfurt nad Odrą i sąsiaduje z Hanowerem. Niedawno przysłał nam do naszej redakcji artykuł, który publikujemy poniżej.
W Kębłowie były trzy młyny
Na obrzeżach Kebłowa, ledwo widoczny nawet z daleka, stoi wiatrak. Do roku 2000 lub 2001 był zasilany prądem, obecnie stoi i jest udostępniany bezpłatnie miłośnikom. Technologia młyńska wewnątrz jest w dużej mierze zachowana w stanie gotowości do pracy. Jest to jeden z wielu tysięcy wiatraków w Wielkopolsce. W samym Wolsztynie było 13 koźlaków.
Co najmniej od 1414 roku można udowodnić istnienie młyna w Kebłowie. Był to młyn wodny i znajdował się prawdopodobnie na zachód od wsi, nad rzeką Obrą. Dowiadujemy się o nim z Historyczno-Geograficznego Słownika Miejscowości dla Wielkopolski:
„Młyny: 1414 Tomek i Dobrogost z K. w sporze z opatem z Obry o podnoszenie wody i zalanie im młyna (KoścZ 4 k. 13v, 116v, 117); 1416 ciż w sporze z opatem z Obry o budowę młyna (KoścZ 5, 17); 1417, 1419 wzm. 1653 spór o mł. między Obrą i K. (Obra B 3, 298); 1485 mł. do mielenia zboża i słodu, drugi mł. poruszający piłę → Kiebłowo dobra p. 3; 1527 ugoda Małg. Kiebłowskiej wd. po Mik. Potulickim i jej synów Andrzeja i Stanisława Potulickich z opatem z Obry w sprawie młynów Kiebłowskiego i Oberskiego (Obra B 3 S. 254-258).“[1].
W bazach danych www.milldatabase.org, www.wiatrak1.home.pl oraz w rejestrze zabytków https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-248700 nie ma nic na temat tego młyna.
„Z indagandy spisanej w 1793 roku przez władze pruskie wynika, że młyn wodny został zamknięty przed 8 laty, a więc był to rok 1785. Zapisane zostało w tej samej indagandzie, że w mieście jest jeden wiatrak i jest to ten sam, który stoi do dziś przy ul. Młyńskiej, gdyż posiada on na belce głównej datę 1789“.
O młynie informuje Eugenia Świetlińska: „Droga Adamowska jest w Kębłowie uważana za najstarszą drogę w kierunku Wolsztyna. Zabudowania należące do młynarza oraz sam wiatrak usytuowane są na rozwidleniu dwóch dróg. W lewo dojechać można do Niałka Małego nazywanego „Piekiełkiem” , a droga z prawej strony zabudowań młynarza nazywana jest drogą „Adamowską”
(do Adamowa). W wiekach dawnych „Piekiełkiem” lub „Piekłem” nazywano miejsca, gdzie były karczmy. Fronton zabudowań młynarza skierowany jest na „Drogę Adamowską” . Przy tej drodze, ale za wiatrakiem patrząc od strony Kębłowa, stał w II połowie XIX wieku dom mieszkalny należący do młynarza Majzy. Od niego wiatrak kupił młynarz o nazwisku Stawski i wybudował dom mieszkalny na narożniku rozwidlenia dróg“.
Krótką informację o tym wiatraku w Kębłowie znajdujemy na stronie www.wiatrak1.home.pl: koźlak, 1789, Brak danych. Historyczne zdjęcie przedstawia Eugenię Świetlińską w książce Kębłowo (Wolsztyn 1999, S. 114).
Po likwidacji nie usunięto nic z technologii młyna. Drewniane części wyglądają na dobrze zachowane, skrzydeł nie ma. Młyn powstał z dwóch młynów. Według napisu najstarsza część pochodzi z 1789 r. Do młyna przylega mała fabryka, więc nawet odrestaurowany wiatrak kozłowy nie mógłby się obracać. Młyn ma być zachowany, więc właściciel oddaje młyn i ziemię, na której stoi, za darmo. Oddałby też za darmo inną działkę w Kębłowie, gdyby ktoś chciał tam przenieść młyn.
Na wschód od wiatraka, za dzisiejszą stacją benzynową, na przełomie wieków znajdował się kolejny wiatrak.
Stefana Weigang (z Niemiec)
